شرح کامل مالیات بر ارث
مالیات بر ارث در ایران (بر اساس آخرین اصلاحات قانونی در سال 1404)
مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات‌های مستقیم در ایران است که وراث ملزم‌اند پس از فوت متوفی بابت اموال و دارایی‌هایی که به ارث می‌برند، آن را پرداخت کنند. با اصلاحات قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴ و اجرای آن از ابتدای سال ۱۳۹۵، شیوه محاسبه و نرخ‌های مالیات بر ارث تغییرات چشمگیری داشته و بسیار شفاف‌تر شده است.
وراث به چند طبقه تقسیم می‌شوند؟
بر اساس ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم، وراث به سه طبقه تقسیم می‌شوند که نرخ مالیات برای هر طبقه متفاوت است:
| طبقه | توضیحات | مثال‌ها |
|---|---|---|
| طبقه اول | نزدیک‌ترین خویشاوندان | پدر، مادر، همسر، فرزند (نسبی یا قانونی)، نوه |
| طبقه دوم | خویشاوندان درجه دوم | خواهر، برادر، عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها |
| طبقه سوم | سایر بستگان یا افراد غیر فامیل | افراد غیرفامیل یا دور، دوستان، شرکا |
نرخ مالیات بر ارث برای انواع دارایی‌ها (ویژه طبقه اول)
| نوع دارایی | نرخ مالیات |
|---|---|
| وجه نقد، سپرده بانکی، سود آن، اوراق مشارکت | ۳٪ |
| سهام، سهم الشرکه، حق‌الامتیاز، حق‌اختراع | ۳٪ |
| انواع املاک و حق واگذاری محل | ۷.۵٪ |
| وسایل نقلیه (خودرو، موتورسیکلت و...) | ۲٪ |
| انواع طلا، جواهر، اشیای عتیقه، لوازم منزل | ۱۰٪ |
| نسبت به مطالبات قابل وصول و سایر دارایی‌ها | ۱۰٪ |
???? نکته مهم: برای طبقه دوم و سوم، نرخ‌ها به‌ترتیب ۲ برابر و ۴ برابر نرخ‌های بالا هستند. مثلاً اگر فرزند (طبقه اول) بابت ملک ۷.۵٪ مالیات بدهد، خواهر (طبقه دوم) باید ۱۵٪ و دوست (طبقه سوم) باید ۳۰٪ بپردازد.
مراحل پرداخت مالیات بر ارث (راهنمای گام‌به‌گام)
۱. گرفتن گواهی فوت و دریافت شناسنامه باطل‌شده متوفی
۲. دریافت انحصار وراثت از شورای حل اختلاف یا دفتر خدمات الکترونیک قضایی
3. ثبت اظهارنامه مالیات بر ارث در سامانه سازمان امور مالیاتی (حداکثر تا ۱ سال پس از فوت)
- نشانی: my.tax.gov.ir
- ارائه مدارک دارایی متوفی (سند ملک، فهرست حساب‌ها، خودروی پلاک‌دار، سهام بورسی و...)
- بازرسی و بررسی اموال توسط کارشناسان اداره مالیاتی
- صدور برگ مالیات بر ارث برای هر دارایی
- پرداخت مالیات بر ارث توسط وراث (یا وکیل قانونی)
- اخذ مفاصا حساب مالیاتی برای اموال
- امکان انتقال سند رسمی (مثل انتقال خودرو، ملک یا سهام)
نکات مهم و موارد خاص
- سپرده بانکی: نرخ مالیات فقط ۳٪ است و اگر سپرده مشترک باشد، باید سهم متوفی مشخص شود.
- سهام بورسی: به قیمت روز فوت محاسبه شده و مالیات آن ۳٪ است؛ بعد از پرداخت، انتقال در کارگزاری‌ها آزاد می‌شود.
- ملک مسکونی یا تجاری: براساس ارزش معاملاتی روز فوت محاسبه می‌شود و نرخ آن ۷.۵٪ است (طبقه اول).
- وسیله نقلیه: ابتدا باید خلافی صفر شود، سپس ۲٪ ارزش کارشناسی پرداخت می‌شود تا پلاک منتقل گردد.
- لوازم منزل، طلا و اشیاء قیمتی: معمولاً بدون نیاز به بازدید فیزیکی، اما ارزش‌گذاری توسط کارشناس صورت می‌گیرد و مالیات آن ۱۰٪ است.
سخن آخر
پرداخت مالیات بر ارث، شرط اصلی انتقال قانونی اموال متوفی است. بی‌توجهی به این موضوع، می‌تواند فرآیند تقسیم ارث را به‌طور جدی مختل کند. اطلاع دقیق از نرخ‌ها و مراحل قانونی باعث تسریع امور و جلوگیری از هزینه‌های اضافی خواهد شد.
بیشتر بخوانید و بدانید
