در این مقاله به بررسی تصرف عدوانی از بعد حقوقی و کیفری و تفاوت آن با خلع ید و تخلیه ید می پردازیم
2-ارکان دعوی تصرف عدوانی چیست؟
3-تفاوت تصرف عدوانی کیفری با حقوقی چیست؟
4-تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی در چیست؟
5-تفاوت تخلیه ید و تصرف عدوانی چیست؟
6- چرا به وکیل تصرف عدوانی نیاز داریم؟
در تعریف تصرف عدوانی باید گفت اگر کسی بدون اجازه و بدون مجوز در ملک کسی تصرف کند متصرف عدوانی شناخته می شود و ضامن تمامی خسارات خواهد بود و در صورت وجود شرایطی مجرم محسوب خواهد شد تصرف عدوانی ماهیتی شبیه غصب دارد با این تفاوت که تصرف عدوانی مخصوص مال غیر منقول است مثل خانه اما غصب ، هم در اموال منقول وجود دارد و هم در اموال غیر منقول پس می توان اینگونه گفت که هر تصرف عدوانی غصب است اما هر غصبی ، تصرف عدوانی نیست .
تصرف عدوانی در حقوق کیفری غصبی است که قانون گذار برای مباشر و مرتکب آن مجازات تعیین نموده و ماده 690 قانون مجازات اسلامی می گوید " هر کس ....... اقدام به هر گونه ....... تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یکماه تا یکسال حبس محکوم می شود و دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق نماید . دعوی تصرف عدوانی از حیث صلاحیت مرجع رسیدگی کننده در صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم ( محل وقوع ملک ) است .
برای طرح این دعوی سه رکن لازم است : 1- سبق تصرف خواهان یعنی سابقا ملک در تصرف خواهان بوده باشد 2- لحوق تصرف خوانده یعنی در حال حاضر ملک در تصرف خوانده باشد 3- عدوانی بودن تصرف خوانده یعنی تصرف فعلی خوانده بدون رضایت خواهان و حکم مرجع صالح باشد
تفاوت تصرف عدوانی کیفری با حقوقی :
با توجه به اینکه دعوی تصرف عدوانی هم جنبه حقوقی دارد و هم کیفری در این مقاله به چند تفاوت بعد کیفری با حقوقی اشاره می شود : 1- مهمترین فرق بین تصرف عدوانی کیفری با حقوقی ، وجود یا عدم وجود رکن روانی در متصرف عدوان است که برای مجرم شناخته شدن شخص مرتکب ، باید توسط قاضی احراز شود که وی می دانسته مال متعلق به غیر است 2- دعوی تصرف عدوانی با تقدیم دادخواست قابل طرح بوده ولی شکایت کیفری تصرف عدوانی نیاز به تقدیم دادخواست حقوقی ندارد و صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم کفایت می کند 3- در قانون جازات اسلامی احراز مالکیت ضرورت دارد در حالیکه در قانون آیین دادرسی مدنی نیلز به احراز مالکیت نیست همچنین در حوزه حقوقی احراز سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف ( تصرف جدید ) خوانده ملاک بوده ولی در کیفری نیازی به کشف و احراز سبق تصرف شاکی نمی باشد بر اساس ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند به عنوان مثال تصور کنید که یک مال غیر منقول مانند زمین یا آپارتمان دارید ممکن است مالک این مال باشید یا اینکه صرفا مستأجر باشید اما بعد از مدتی شخص دیگری این ملک ر ا از تصرف شما خارج می کند که در این شرایط به اصطلاح گفته می شود که تصرف عدوانی رخ داده است توجه کنید که برای دادگاه فرقی نمی کند در این دعوا شما مالک باشید یا مستأجر ، بلکه در این شرایط تنها تصرف قبلی در نظر گرفته می شود
1- اساسی ترین تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی این است که دعوی خلع ید می تواند هم در ورد اموال منقول و هم در مورد اموال غیر منقول مطرح شود در حالیکه دعوی تصرف عدانی فقط برای اموال غیر منقول از قبیل زمین ، ساختمان و ..... کاربرد دارد 2- برای لازم الاجرا شدن خلع ید حتما باید رأی قطعی صادر شود اما در مورد تصرف عدوانی چنین نیست و بلافاصله پس از صدور حکم ، قابل اجرا است و نیاز به صدور اجرائیه ندارد
تفاوت تخلیه ید و تصرف عدوانی :
تصرف عدوانی هیچ ربطی به تخلیه ید ندارد و نباید در دادگاه این دو را با هم اشتباه گرفت چرا که دعوی تخلیه ید در حالی اتفاق می افتد که مستأجر پس از اتمام قرارداد حاضر به تخلیه ملک نیست در حالی که در تصرف عدوانی اصلا قراردادی وجود نداشته و تصرف از اساس غیر قانونی و بدون رضایت بوده است
6- چرا به وکیل تصرف عدوانی نیاز داریم؟
امروزه حجم بالایی از پروندهای کیفری و یا حقوقی در دادگاه ها به تصرف عدوانی اختصاص یافته است از آنجا که دعوای تصرف عدوانی , خلع ید نیازمند اقدامات خاص و پیچیدگی های خاص خود است توصیه می شود جهت حفظ حقوق خود و پیشبرد پرونده حتما از , مشاوره و وکالت وکیل با سابقه کیفری استفاده نمایید. در این نوع دعاوی به دلیل تعدد قوانین , حساسیت قضات کیفری اشتباه در نحوه طرح دعوا و دفاع از آن ممکن است منجر به رد دعوا و منع تعقیب گردد.
